Όλα τα λίπη δεν είναι ίδια

Φαίνεται ότι το λίπος δεν είναι μόνο λίπος. Είναι και κάτι άλλο...

Λίπος δεν είναι μόνο λίπος. Υπάρχει το λευκό λίπος, που συσσωρεύει ενέργεια και κάνει τους ανθρώπους να κερδίζουν βάρος και το καφέ λίπος, που καίει ενέργεια και βοηθά τους ανθρώπους να χάσουν βάρος. Οι ερευνητές επεδίωκαν από καιρό να βρουν μια μέθοδο που να μετατρέπει το λευκό λίπος σε καφέ λίπος. Τώρα ίσως να έχει βρεθεί.

Τα αποθέματα λίπους γύρω από τη μέση και τα ισχία είναι ιδιαίτερα επιβλαβή για την υγεία της καρδιάς, αλλά οι ερευνητές όμως είναι πολύ κοντά στο να βρουν τρόπο να ενεργοποιήσουν τα  "κύτταρα θαύμα", ή καφέ λιπώδη κύτταρα. Τα κύτταρα αυτά δεν βρίσκονται μόνο στα παιδιά και τους νέους, αλλά και σε ενήλικες, σε αντίθεση με σε ό, τι πίστευαν κάποτε.

Άμεση σύνδεση μεταξύ των καφέ λιπώδη κυττάρων και της απώλειας βάρους σε υπέρβαρους ανθρώπους δεν έχει ακόμη αποδειχθεί. Οι επιστήμονες έχουν μειώσει το βάρος του σώματος των ποντικών σε πειράματα με αυτά τα κύτταρα. Ως εκ τούτου, μια εντελώς νέα ιατρική έρευνα έχει σαν στόχο να αυξήσει την ανθρώπινη κατανάλωση ενέργειας αντί να επικεντρώνεται αποκλειστικά και μόνο σε δίαιτα και άσκηση.

Δύο είδη κυττάρων.

Η αποθήκευση των λευκών λιπώδη κυττάρων απορροφάται μέσω των τροφίμων, δημιουργώντας απόθεμα ενέργειας που διατίθεται για χρήση κατά τη διάρκεια της σωματικής άσκησης. Στον δυτικό κόσμο, όμως, οι άνθρωποι κάνουν πολύ πιο καθιστική ζωή από ό, τι υπήρξαν ιστορικά, ξοδεύοντας μεγάλο μέρος της ημέρας τους κοιτάζοντας οθόνες υπολογιστών. Τα λευκά λιπώδη κύτταρα περιμένουν μάταια να απελευθερώσουν την αποθηκευμένη ενέργεια στο σώμα και παραμένουν ως άκαυτο λίπος, σε μορφή κυλίνδρων γύρω από τη μέση και τα ισχία και επικάθονται στους γλουτούς και τους μηρούς.

Τα κύτταρα του καφέ λίπους συμπεριφέρονται πολύ διαφορετικά. Οι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει ότι στους ενήλικες, κάθονται σε μικρές ομάδες πάνω από τις κλείδες και κατά μήκος της σπονδυλικής στήλης - και περιστασιακά μεταξύ των λευκών λιπωδών κυττάρων. Τα κύτταρα βρέθηκαν για πρώτη φορά σε ανθρώπινα βρέφη και ζώα σε χειμερία νάρκη, που τα χρησιμοποιούν για να παράγουν θερμότητα όταν κάνει κρύο. Ο ειδικός στον μεταβολισμό Stephan Herzig του Γερμανικού Κέντρου Έρευνας για τον Καρκίνο στη Χαϊδελβέργη λέει τα καφέ λιπώδη κύτταρα δεν αποθηκεύουν το λίπος με την παραδοσιακή έννοια του όρου. Μάλλον, καταναλώνουν το λίπος από τα λευκά αιμοσφαίρια. Η μεγάλη συγκέντρωση μιτοχονδρίων, που είναι τα εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος των κυττάρων, που περιέχουν υψηλά επίπεδα σιδήρου, δίνουν στα κύτταρα την καφέ απόχρωσή τους.

Τα  ποσοστά όμως του καφέ λίπους, μειώνονται στους ανθρώπους, καθώς γερνούν, λιγότερο στους άνδρες που παραμένουν λεπτοί και πολύ περισσότερο στους άνδρες που είναι υπέρβαροι. Οι ερευνητές δεν γνωρίζουν ακόμη την αναλογία του καφέ λίπους στο λευκό λίπος στους ενήλικες, αλλά μόνο τη παρουσία του. Αυτό δεν είναι αρκετό για να αποτέλεσμα απώλειας βάρους. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι λιγότερο από 2 ουγγιές καφέ λίπους, εάν ενεργοποιηθεί, θα μπορούσε να αντιπροσωπεύσει το ένα πέμπτο της ενέργειας που ένας ενήλικας καίει καθημερινά. Έτσι, οι επιστήμονες εργάζονται για να μετατρέψουν λευκό λίπος σε καφέ λίπος κάνοντας χρήση των μικρών εργοστασίων παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος.

Ο Wouter van Marken Lichtenbelt του Maastricht University Medical Center στην Ολλανδία έχει αποδείξει ότι ο κρύος αέρας θα μπορούσε να βοηθήσει να προχωρήσει η διαδικασία αυτή. Σε πείραμα που αφορούσε άνδρες φυσιολογικού βάρους, υπέρβαρους και παχύσαρκους, δεν υπήρχε δραστηριότητα στο καφέ λίπος στους 220C. Αλλά δύο ώρες σε ένα δωμάτιο με θερμοκρασία 150C φάνηκε να λειτουργούν τα κύτταρα καφέ λίπους σε υψηλότερη ταχύτητα, αν και η τάση ήταν σημαντικά ασθενέστερη στα υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα. Ο Van Marken Lichtenbelt είναι αισιόδοξος για το μέλλον της μελέτης. "Είμαστε σε θέση να ενεργοποιήσουμε κύτταρα καφέ λίπους σε υπέρβαρα άτομα», λέει, «οπότε ίσως μπορεί να σας βοηθήσει να λύσει το παγκόσμιο πρόβλημα της παχυσαρκίας".

Σε μια άλλη μελέτη, που είναι σε εξέλιξη, μια ομάδα επιστημόνων με επικεφαλής τον καθηγητή Leslie Kozak του Κέντρου Βιοϊατρικής Έρευνας Pennington στις Ηνωμένες Πολιτείες υποβάλει καθημερινά άνδρες φυσιολογικού βάρους, για 15 λεπτά σε κρύο σοκ για μία εβδομάδα. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι μερικά από τα άτομα παράγουν περισσότερη θερμότητα, ακόμη και σε κανονικές θερμοκρασίες δωματίου, ίσως λόγω καφέ λίπους, αν και αυτό είναι ακόμη μία αναπόδεικτη υπόθεση.

Ο Van Marken Lichtenbelt δεν έχει ακόμη στα σχέδια του να επιβάλει την καθημερινή κολύμβηση σε πισίνες για απώλεια βάρους, αλλά σκέφτεται ότι η έξυπνη ρύθμιση της θερμοκρασίας στα γραφεία και τα σπίτια θα μπορούσε να είναι επωφελής. "Η δροσιά είναι αρκετά κρύα ώστε να ενεργοποιούνται το καφέ λιπώδη κύτταρα», λέει.

Άλλοι ερευνητές, όπως ο Herzig, ερευνούν μακροχρόνια ιατρική θεραπεία, με σκοπό να προκαλέσουμε μια αναγκαστική αντίδραση στο κρύο στο σώμα, ακόμη και σε θερμοκρασίες άνεσης. Αυτός και οι συνεργάτες του έχουν μεταλλάξει γενετικά ποντίκια για να παράγουν περισσότερο ορμόνη προσταγλανδίνη, γεγονός που καθιστά κάτι παρόμοιο με το καφέ λίπος που φαίνεται στη μέση του λευκού λίπους - λεγόμενο μπεζ λίπος. Είναι παρόμοιο σε σύνθεση με το καφέ λίπος, αλλά παράγεται με διαφορετικό τρόπο, και προκαλεί τα ποντίκια να χάσουν βάρος.

Τελικά, η έρευνα επικεντρώνεται στο τι συμβαίνει σε μοριακό επίπεδο, όταν μετατρέπεται το λευκό λίπος σε καφέ λίπος ή όταν οι επιστήμονες επιτύχουν στην ενεργοποίηση υφιστάμενου καφέ λίπους. Στόχος βέβαια είναι να αναπτυχθούν νέα φάρμακα που έχουν την ίδια επίδραση. Μια άλλη δυνατότητα θα ήταν να δημιουργήσουν καφέ λιπώδη κύτταρα με τη χρήση βλαστοκυττάρων και με ένεση κυττάρων λίπους κάτω από το δέρμα. Η μέθοδος έχει δοκιμαστεί επιτυχώς σε ποντίκια, αλλά όχι ακόμη σε ανθρώπους.

Πηγή, ScienceIllustratimg

Απόδοση στα ελληνικά, Δημήτρης Γιάκας